Ceny akcji rosną i spadają w oparciu o podaż i popyt. Jeśli więcej osób chce kupić akcje danej firmy niż je sprzedać, cena idzie w górę. Jeśli większość ludzi chce raczej sprzedać niż kupić dane akcje, ich cena spada.

Jednak przewidzenie, czy dane akcje będą mieć więcej sprzedających niż kupujących wymaga głębszych badań. Motywów zakupu akcji może być kilka, począwszy od niskiej wyceny lub wprowadzenia nowej linii produktów, a skończywszy na chęci skorzystania z dekoniunktury na rynku.

Zrozumienie, jak działa rynek akcji, jest pierwszym krokiem do zrozumienia czynników, które powodują zyski i spadki akcji. Wiedza o tym, co decyduje o wartości akcji, może pomóc Ci przewidzieć, które z nich mają większe szanse na wzrost.

Dlaczego ceny akcji rosną?

Akcje to długoterminowe kapitałowe papiery wartościowe bez określonej z góry daty zapadalności. Mówiąc najprościej, stanowią one udział we własności fizycznej spółki.

Inwestorzy mogą kupować lub sprzedawać akcje spółek publicznych na giełdzie poprzez proces licytacji (podobny do aukcji). Sprzedający podają ceny, po których chcieliby sprzedać swoje akcje, a kupujący podobnie podają ceny, po których chcieliby je kupić. Różnica pomiędzy ceną kupna i sprzedaży jest znana jako spread bid-ask.

Podaż wynika z liczby inwestorów, którzy chcą sprzedać swoje akcje. Popyt pochodzi od inwestorów chcących je kupić. Kiedy liczba nabywców gotowych zapłacić aktualną cenę przewyższa liczbę sprzedawców gotowych sprzedać po tej cenie, cena akcji wzrasta do poziomu żądanego przez pozostałych sprzedawców. Dla zobrazowania podajemy uproszczony przykład działania podaży i popytu na giełdzie:

Przykład działania podaży i popytu

Kupujący

• Marek chce kupić jedną akcję za 100 euro
• Iwona chce kupić jedną akcję za 110 euro
• Ola chce kupić jedną akcję za 110 euro

Sprzedający

• Łukasz jest skłonny sprzedać swoją akcję za 110 euro
• Pierwsza zaksięgowana transakcja będzie miała miejsce po cenie 110 euro, kiedy Iwona kupi akcję od Łukasza
• Adam jest skłonny sprzedać swój udział za 110 euro
• Ta transakcja nastąpi dopiero, gdy Ola wejdzie na rynek i zapłaci 110 euro

Ten przykład pokazuje, jak popyt inwestorów może napędzać wzrost cen akcji. Po tym jak pierwsza transakcja ma miejsce po 110 €, żaden sprzedawca nie pozostaje skłonny do zaakceptowania tak niskiej ceny. Następna transakcja odbywa się po cenie 120 €, ponieważ liczba kupujących gotowych zapłacić wyższą cenę przewyższa liczbę sprzedawców gotowych sprzedać po niższej cenie.

Co może sprawić, że wartość akcji wzrośnie?

Jeżeli istnieje nadmierny popyt (tj. więcej kupujących niż sprzedających), który ostatecznie zwiększa cenę akcji, atrakcyjność tej akcji dla potencjalnych inwestorów musiała wzrosnąć. Jednym z czynników napędzających popyt jest wycena spółki.

Spółki mogą być wyceniane na kilka różnych sposobów. Dwa powszechne wskaźniki brane pod uwagę przy obliczaniu wartości spółki to zysk na akcję (EPS), który pokazuje rentowność spółki, oraz wskaźnik ceny do zysków (P/E), który dzieli cenę akcji spółki przez jej zysk przypadający na jedną akcję.

Rentowność i zainteresowanie akcjami

Zysk na akcję (EPS) przedstawia rentowność firmy. Ten wskaźnik pozwala również na porównanie firmy z innymi firmami w branży. Na przykład, jeśli firma jest dwa razy bardziej dochodowa niż jej konkurenci w tej samej branży, ma większe szanse na przyciągnięcie inwestorów.

EPS jest obliczany poprzez podzielenie zysku spółki przez liczbę akcji pozostających w obrocie. Jeśli Techzilla wykazała w zeszłym roku zysk w wysokości 1 mln euro i miała milion akcji w obrocie, jej EPS wyniesie 1 euro. Jeśli w tym roku będzie miała zysk w wysokości 2 mln euro i milion akcji w obrocie, jej EPS wzrośnie do 2 euro.

Porównaj to z firmą Financex, która w zeszłym roku miała zysk w wysokości 10 milionów euro i 20 milionów akcji w obrocie, co daje jej zysk na akcję w wysokości zaledwie 50 centów - choć jej całkowity zysk był wyższy niż Techzilli. Jeśli w tym roku Financex wypracuje zysk w wysokości 15 mln euro przy 20 mln akcji w obrocie, jego EPS wyniesie 75 centów. Pomimo wyższych zysków w poprzednim roku i wyższego wzrostu zysków w tym roku, wycena Techzilli jest wyższa, ponieważ ma ona wyższy EPS.

 

Ogólnie rzecz biorąc, inwestorzy są bardziej zainteresowani spółkami o rosnących zyskach.

Wskaźnik P/E jest kolejnym wskaźnikiem porównawczym, który inwestorzy wykorzystują do wyceny akcji. Wskaźnik P/E to po prostu cena akcji podzielona przez jej EPS. Jeżeli cena akcji Techzilli wynosi 50 euro, a EPS 1 euro, to wskaźnik P/E wynosi 50. Jeśli cena akcji Financex wynosi 50 euro, a EPS 50 centów, jej wskaźnik P/E wynosi 100.

Mówiąc prościej, spółka o niższym wskaźniku P/E w stosunku do konkurentów z tej samej branży powinna być bardziej atrakcyjna dla inwestorów, ponieważ może być niedowartościowana (warta więcej, niż jej aktualna wycena).

Dlaczego ceny akcji rosną i spadają?

Podczas gdy zysk na akcję i wskaźnik P/E należą do standardowych wskaźników wyceny spółek, wiele innych czynników może wpływać na wzrost lub spadek cen akcji. Niektóre z nich to:

• Wydarzenia egzogeniczne
• Otoczenie makroekonomiczne
• Bieżące trendy rynkowe
• Czynniki techniczne

Wydarzenia egzogeniczne

Wycena, analiza techniczna i inne czynniki bywają mniej istotne niż wydarzenia globalne. W czasach dużej niepewności lub paniki (np. obecna wojna na Ukrainie czy też pandemia COVID-19) inwestorzy mają tendencję do sprzedawania akcji niezależnie od wyceny czy zysków. 

Analogicznie, w czasach wielkiego optymizmu ceny akcji mają tendencję wzrostową, nawet jeśli według tradycyjnych wskaźników są przewartościowane. Takie zdarzenia nazywane są zdarzeniami egzogenicznymi, ponieważ występują poza typowymi modelami.

Otoczenie makroekonomiczne

Wszelkie czynniki ekonomiczne, które mogą zmniejszyć rentowność spółki, mogą również spowodować spadek cen akcji. Jednym z przykładów jest inflacja. W przeszłości wysoka inflacja powodowała spadek cen akcji, ponieważ powoduje wzrost cen, czyniąc operacje biznesowe droższymi.

Aktualne trendy rynkowe

Czasami akcje rosną po prostu dlatego, że są w trendzie. W strategii znanej jako "inwestowanie z impetem" lub "inwestowanie z siłą względną", inwestorzy kupują akcje spółek rosnących i sprzedają te, które ich zdaniem osiągnęły szczyt, mając nadzieję, że te trendy będą kontynuowane. To samospełniająca się przepowiednia: dodatkowy popyt jeszcze bardziej napędza wzrost cen akcji rosnących spółek. Przy wyborze akcji, inwestorzy często kierują się trendami rynkowymi zamiast tradycyjnymi wskaźnikami wyceny.

Inwestorzy starają się wcześnie zidentyfikować trendy, aby zmaksymalizować czas, w którym mogą z nich skorzystać - i skrócić czas, w którym będą trzymać lecące w dół akcje. Zyski przy tej strategii mogą być dość zmienne, zależą bowiem od właściwego wyczucia rynku. Niektóre narzędzia mogą pomóc w neutralizacji tego ryzyka, ale w żadnym wypadku nie da się go wyeliminować.

Czynniki techniczne

Cały segment uczestników rynku wykorzystuje dane rynkowe, aby określić, które akcje kupić i kiedy. Analiza techniczna opiera się jedynie na ruchach cen, które inwestorzy często śledzą na wykresach, nie biorąc pod uwagę innych czynników wyceny. Starają się oni zidentyfikować typowe wzorce ruchów cenowych na wykresach, próbując wywnioskować ich przyszły kształt.

Jak przewidzieć, kiedy ceny akcji wzrosną?

Pomimo wszystkich metod wyceny akcji, nie można z całą pewnością przewidzieć, kiedy ceny akcji wzrosną lub spadną. Historycznie, w długim okresie cały rynek akcji rośnie. Szukając akcji, których wartość urośnie najszybciej, najlepiej jest ocenić czynniki, które wpływają na potencjalny wzrost cen. Niektóre z nich opisaliśmy powyżej.

Choć pewne czynniki mogą wskazywać na przyszłe zmiany cen akcji, najlepszym podejściem jest dywersyfikacja portfela. Zamiast wkładać wszystkie jaja do jednego koszyka, posiadanie wielu akcji i różnych klas aktywów może pomóc w wygładzeniu ostrych wahań wartości portfela. W końcu, jeśli jedna ceny jednych akcji niespodziewanie się załamią, wszystkie inne mogą Cię podtrzymywać.