W 2023 roku sztuczna inteligencja wyraźnie zaczyna trafiać pod strzechy. Postanowiłem to wykorzystać i zaprosić do programu „Janosik”, w którym zawsze zadaję gościom te same osiem pytań. Moją rozmówczynią jest wersja OpenAI GPT-4, funkcjonująca od marca. Ale, jak sami się przekonacie, już wiele potrafiąca. Nie przeraziło jej nawet nurtujące wielu Polaków pytanie o to, czy ZUS zbankrutuje:

Przemek: Jak zacząć inwestować?

GPT-4: Zacząć inwestowanie to ważna decyzja finansowa, która może przyczynić się do zbudowania bogactwa na przestrzeni lat. Oto kilka kroków, które pomogą Ci rozpocząć inwestowanie:

1. Określ swoje cele finansowe: Zastanów się, co chcesz osiągnąć dzięki inwestowaniu – czy to oszczędności na emeryturę, pieniądze na wymarzony dom czy na wykształcenie dzieci. Określenie celów pomoże Ci wybrać odpowiednie instrumenty inwestycyjne.
2. Zdobywaj wiedzę: Zacznij uczyć się o podstawach inwestowania, takich jak różne rodzaje instrumentów finansowych (akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne, ETF), strategie inwestycyjne (inwestowanie pasywne, aktywne, długoterminowe, krótkoterminowe), ryzyko i zysk, dywersyfikacja portfela oraz podstawy analizy rynkowej.
3. Ocena ryzyka: Przed rozpoczęciem inwestowania ważne jest, aby ocenić swoją tolerancję na ryzyko. Każdy inwestor ma inną zdolność do radzenia sobie z ryzykiem, dlatego ważne jest, aby wybrać odpowiednie instrumenty inwestycyjne, które odpowiadają Twojemu profilowi ryzyka.
4. Buduj fundusz awaryjny: Przed rozpoczęciem inwestowania ważne jest, aby mieć na miejscu fundusz awaryjny, który pokryje 3-6 miesięcy wydatków w przypadku utraty pracy lub innych nieprzewidzianych okoliczności.
5. Wybór platformy inwestycyjnej: Wybierz platformę inwestycyjną, która pasuje do Twoich potrzeb. Porównaj prowizje, funkcje i narzędzia dostępne na różnych platformach. Dostępne są platformy online, takie jak biura maklerskie, aplikacje inwestycyjne czy robo-doradcy.
6. Rozpocznij inwestowanie: Wybierz instrumenty inwestycyjne, które najlepiej odpowiadają Twoim celom finansowym i tolerancji na ryzyko. Pamiętaj o dywersyfikacji, czyli rozłożeniu inwestycji na różne instrumenty finansowe, co pomoże zmniejszyć ryzyko.
7. Monitoruj i dostosowuj: Regularnie monitoruj swoje inwestycje i sprawdzaj, czy są zgodne z Twoimi celami finansowymi. W razie potrzeby dostosowuj swoje inwestycje, aby uwzględnić zmiany na rynku lub w Twojej sytuacji finansowej.
8. Konsultuj się z doradcą finansowym: Jeśli nie jesteś pewien, jak zacząć lub potrzebujesz dalszej pomocy, rozważ konsultację z doradcą finansowym.

To jak najlepiej inwestować na emeryturę? 

Inwestowanie na emeryturę to długoterminowy proces, który ma na celu zapewnienie wystarczających środków finansowych na przyszłość. Oto kilka wskazówek, jak najlepiej inwestować na emeryturę:

1. Zacznij wcześnie: Im wcześniej zaczniesz inwestować na emeryturę, tym więcej czasu będzie miało Twoje kapitału na wzrost. Długoterminowe inwestowanie pozwala na skorzystanie z efektu złożonych odsetek, który może znacząco zwiększyć wartość inwestycji.
2. Utwórz plan emerytalny: Określ, ile pieniędzy będziesz potrzebować na emeryturę, uwzględniając czynniki takie jak koszty życia, opieka zdrowotna, spłata długów oraz cele życiowe. Stworzenie planu emerytalnego pomoże Ci lepiej zrozumieć, ile musisz zaoszczędzić i zainwestować.
3. Skorzystaj z kont oszczędnościowych na emeryturę: W wielu krajach dostępne są specjalne konta oszczędnościowe na emeryturę, takie jak 401(k) w Stanach Zjednoczonych czy IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) w Polsce. Skorzystaj z tych kont, ponieważ często oferują ulgi podatkowe i inne korzyści finansowe.
4. Dywersyfikuj inwestycje: Inwestuj w różne instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne czy ETF, aby zmniejszyć ryzyko. Dywersyfikacja zapewni Ci stabilniejsze zwroty, szczególnie ważne przy inwestowaniu na długoterminowe cele, takie jak emerytura.
5. Inwestuj regularnie: Systematycznie inwestuj określoną kwotę pieniędzy, niezależnie od sytuacji rynkowej. Możesz skorzystać z metod takich jak inwestowanie systematyczne czy DCA (dollar-cost averaging), które pomagają złagodzić wpływ wahania cen na rynku.
6. Oszczędzaj na opłatach: Wybierz inwestycje o niskich opłatach zarządzania, takie jak indeksowe fundusze inwestycyjne czy ETF. Zmniejszenie opłat związanych z inwestycjami może przyczynić się do wyższych zwrotów w długim okresie.
7. Trzymaj się swojego planu: Unikaj podejmowania pochopnych decyzji związanych z inwestycjami. Trzymaj się swojego planu inwestycyjnego i unikaj emocjonalnych decyzji, które mogą zaszkodzić Twoim długoterminowym celom finansowym.
8. Przeglądaj swoje inwestycje: Regularnie monitoruj swoje inwestycje.

Dzięki, bardzo obszerna odpowiedź! W Polsce mamy też państwowy ZUS. Myślisz, że może zbankrutować? 

Jako AI, nie mogę przewidywać przyszłości ani spekulować na temat konkretnych instytucji czy sytuacji gospodarczych. Niemniej jednak, warto zauważyć, że ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) to centralna instytucja odpowiedzialna za zarządzanie systemem ubezpieczeń społecznych w Polsce. Jego funkcjonowanie jest ściśle związane z polityką rządu, sytuacją demograficzną oraz stanem gospodarki.

Bankructwo ZUS jako instytucji państwowej jest raczej mało prawdopodobne, ale możliwe są różne scenariusze, które mogą wpłynąć na wartość świadczeń emerytalnych w przyszłości. Takie czynniki, jak starzenie się społeczeństwa, zmniejszenie liczby pracujących czy trudności gospodarcze, mogą wpłynąć na zdolność systemu do wypłacania przyszłych emerytur.

 Mając to na uwadze, warto rozważyć zabezpieczenie swojej przyszłości emerytalnej, korzystając z dodatkowych form oszczędności, takich jak IKE, IKZE czy prywatne inwestycje. Inwestując w różne źródła dochodów, zwiększasz swoje szanse na komfortową emeryturę, niezależnie od sytuacji finansowej ZUS czy innych instytucji.

Wspominałaś o funduszu awaryjnym. Ja mówię na to poduszka finansowa. W czym najlepiej lokować środki w ramach tego funduszu? 

Poduszka finansowa, czyli fundusz awaryjny, to rezerwa gotówki, która ma na celu zabezpieczenie przed nieprzewidzianymi wydatkami lub sytuacjami finansowymi, takimi jak utrata pracy czy nagłe koszty medyczne. Głównym celem poduszki finansowej jest bezpieczeństwo i płynność, więc najlepiej lokować środki w ramach tego funduszu w instrumentach, które są łatwo dostępne i nisko ryzykowne. Oto kilka opcji:

1. Konto oszczędnościowe: Konto oszczędnościowe w banku to jedna z najbezpieczniejszych opcji na przechowywanie funduszu awaryjnego. W Polsce dostępne są konta oszczędnościowe oferujące różne stopy procentowe, zwykle niskie, ale bezpieczne. Upewnij się, że wybrane konto umożliwia szybki dostęp do środków w razie potrzeby.
2. Lokata bankowa: Lokaty bankowe oferują nieco wyższe stopy procentowe niż konta oszczędnościowe, ale ich środki są zwykle zablokowane na określony czas. Możesz rozważyć krótkoterminowe lokaty, takie jak 3-6 miesięcy, które zapewnią lepsze oprocentowanie niż konto oszczędnościowe, ale nadal umożliwią szybki dostęp do środków.
3. Fundusz rynku pieniężnego: Fundusze rynku pieniężnego inwestują w krótkoterminowe papiery wartościowe, takie jak bony skarbowe czy weksle. Mają tendencję do niskiego ryzyka i umiarkowanego zwrotu. W Polsce dostępne są fundusze rynku pieniężnego zarządzane przez instytucje finansowe. Pamiętaj, że fundusze rynku pieniężnego nie są gwarantowane i mogą nieść pewne ryzyko, choć zwykle niewielkie.
4. Oszczędności skarbowe: Oszczędności skarbowe to jedna z opcji, która może być dostępna w niektórych krajach, gdzie inwestorzy mogą zakupić papiery wartościowe emitowane przez rząd. W Polsce istnieją np. obligacje skarbowe, które oferują różne terminy zapadalności i stopy procentowe. Wybierając obligacje krótkoterminowe, zyskujesz większą płynność, ale może to wiązać się z niższymi stopami procentowymi.

Podczas wyboru instrumentów do przechowywania funduszu awaryjnego, ważne jest, aby uwzględnić czynniki, takie jak płynność, bezpieczeństwo, dostępność i koszty. Staraj się unikać inwestycji w akcje czy inne ryzykowne instrumenty finansowe.

Inwestować pasywnie czy aktywnie? 

Decyzja, czy inwestować pasywnie czy aktywnie, zależy od indywidualnych preferencji, celów inwestycyjnych, poziomu wiedzy finansowej oraz dostępnego czasu. Oto różnice między inwestowaniem pasywnym i aktywnym:

Inwestowanie pasywne:

1. Polega na długoterminowym utrzymaniu pozycji inwestycyjnych, minimalizując częstotliwość transakcji.
2. Często skupia się na inwestycjach w indeksy giełdowe, takie jak fundusze indeksowe lub ETF (ang. Exchange-Traded Funds).
3. Nacisk kładziony jest na dywersyfikację i śledzenie rynku jako całości.
4. Wiąże się z niższymi kosztami transakcyjnymi i opłatami zarządzania.
5. Wymaga mniej czasu i zaangażowania ze strony inwestora.
6. Jest zazwyczaj odpowiednie dla inwestorów, którzy mają mniejsze doświadczenie w inwestowaniu lub preferują podejście "ustaw i zapomnij".

Inwestowanie aktywne:

1. Polega na częstym dokonywaniu transakcji, aby osiągnąć zwrot wyższy niż średni rynek.
2. Obejmuje zarówno inwestycje indywidualne, jak i zarządzanie aktywnymi funduszami inwestycyjnymi.
3. Nacisk kładziony jest na analizę fundamentalną i techniczną, aby identyfikować okazje inwestycyjne.
4. Wiąże się z wyższymi kosztami transakcyjnymi i opłatami zarządzania.
5. Wymaga większego zaangażowania czasowego i bieżącej analizy rynku.
6. Jest odpowiednie dla inwestorów z większym doświadczeniem, którzy chcą aktywnie angażować się w zarządzanie swoim portfelem.

Ogólnie rzecz biorąc, inwestowanie pasywne jest polecane dla większości inwestorów, zwłaszcza dla początkujących, ze względu na niższe koszty, mniejsze ryzyko i prostotę strategii. Jednak inwestowanie aktywne może być odpowiednie dla niektórych inwestorów, którzy mają wystarczającą wiedzę, czas i zasoby, aby angażować się w bieżącą analizę rynku i podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Ważne jest, aby wybrać strategię, która najlepiej pasuje do Twojego stylu życia, celów finansowych i poziomu komfortu związku z ryzykiem.

A lepiej inwestować lokalnie czy globalnie? 

Decyzja o inwestowaniu lokalnie czy globalnie zależy od Twoich celów finansowych, apetytu na ryzyko i preferencji. Oto niektóre zalety i wady inwestowania lokalnie i globalnie:

Inwestowanie lokalnie:

1. Lepsza znajomość rynku: Inwestowanie w lokalne firmy lub instrumenty finansowe daje przewagę w postaci lepszego zrozumienia lokalnego rynku, konkurencji i perspektyw gospodarczych.
2. Łatwiejszy dostęp do informacji: Informacje na temat lokalnych firm są zwykle łatwiej dostępne w języku ojczystym, co ułatwia analizę inwestycyjną.
3. Niższe ryzyko walutowe: Inwestowanie lokalnie minimalizuje ryzyko walutowe, ponieważ inwestycje są denominowane w lokalnej walucie.
4. Wsparcie lokalnej gospodarki: Inwestowanie w lokalne przedsiębiorstwa może wspierać rozwój gospodarczy w Twoim kraju.

Inwestowanie globalnie:

1. Dywersyfikacja: Inwestowanie globalnie pozwala na dywersyfikację portfela inwestycyjnego, co zmniejsza ryzyko związane z konkretnym rynkiem, sektorem czy krajem.
2. Większa gama możliwości: Inwestowanie na świecie daje dostęp do większej liczby instrumentów finansowych, sektorów i rynków, co zwiększa potencjał inwestycyjny.
3. Eksponowanie na rosnące gospodarki: Inwestowanie globalnie pozwala na inwestowanie w kraje o szybszym wzroście gospodarczym i większym potencjale zysku.
4. Potencjalnie wyższe stopy zwrotu: Długoterminowo, inwestowanie w różne rynki i gospodarki może prowadzić do wyższych stóp zwrotu, choć wiąże się to również z większym ryzykiem.

Ostatecznie, zarówno inwestowanie lokalne, jak i globalne mają swoje zalety i wady. Warto rozważyć zdywersyfikowanie swojego portfela inwestycyjnego, łącząc inwestycje lokalne i globalne, aby zmniejszyć ryzyko i zwiększyć potencjał zysku. Dywersyfikacja geograficzna jest szczególnie ważna dla inwestorów długoterminowych, którzy chcą zabezpieczyć swoje inwestycje przed fluktuacjami gospodarczymi i politycznymi.

Gdybyś miała zmienić/poprawić jedną rzecz na polskim rynku kapitałowym, to co by to było? 

Jako sztuczna inteligencja, nie posiadam uczuć ani preferencji, ale mogę przedstawić jedno z możliwych ulepszeń, które mogłyby wpłynąć na polski rynek kapitałowy:

Zwiększenie edukacji finansowej i świadomości inwestycyjnej: W Polsce, jak i w wielu innych krajach, edukacja finansowa nie jest powszechna, a wiele osób nie ma wystarczającej wiedzy na temat inwestowania, oszczędzania i zarządzania swoimi finansami. Poprawa edukacji finansowej na różnych etapach życia – zarówno w szkołach, jak i w dorosłym życiu – mogłaby pomóc w zmniejszeniu tej luki.

Edukacja finansowa może pomóc Polakom lepiej zrozumieć, jak działa rynek kapitałowy, jak inwestować w różne instrumenty finansowe i jak zarządzać swoimi oszczędnościami oraz długiem. W rezultacie, większa liczba osób mogłaby korzystać z możliwości, jakie daje rynek kapitałowy, co z kolei prowadziłoby do zwiększenia inwestycji, wzrostu gospodarczego i dobrobytu społeczeństwa.

 W praktyce, inicjatywy takie jak programy edukacyjne, warsztaty, kampanie informacyjne czy platformy online mogą przyczynić się do zwiększenia świadomości finansowej wśród Polaków. Współpraca między instytucjami finansowymi, rządem, organizacjami pozarządowymi i sektorem edukacyjnym może być kluczem do osiągnięcia tego celu.

Tak, wielu ekspertów powtarza ciągle te słowa o edukacji. W sumie najlepiej uczyć się na błędach. Jaki jest największy błąd inwestycyjny? 

Trudno jest wskazać jeden "największy" błąd inwestycyjny, ponieważ różne błędy mogą wpłynąć na inwestorów w różny sposób, w zależności od ich sytuacji finansowej, celów inwestycyjnych i apetytu na ryzyko. Niemniej jednak, oto kilka często popełnianych błędów inwestycyjnych:

1. Brak dywersyfikacji: Inwestowanie wszystkich swoich środków w pojedynczą akcję, sektor lub rynek może prowadzić do znacznego ryzyka. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego może pomóc zmniejszyć ryzyko i zagwarantować bardziej stabilne stopy zwrotu.
2. Inwestowanie na podstawie emocji: Inwestorzy często podejmują decyzje inwestycyjne na podstawie emocji, takich jak strach, chciwość czy panika, co może prowadzić do niekorzystnych wyborów inwestycyjnych. Ważne jest, aby podejmować decyzje oparte na solidnej analizie i długoterminowych celach inwestycyjnych.
3. Brak jasnych celów inwestycyjnych: Nieokreślenie jasnych celów inwestycyjnych może prowadzić do dezorientacji i braku skuteczności inwestycji. Przed rozpoczęciem inwestowania warto zdefiniować swoje cele finansowe, horyzont czasowy oraz poziom akceptowalnego ryzyka.
4. Nadmierne opieranie się na "gorących wskazówkach" lub "modnych" inwestycjach: Podążanie za tłumem i inwestowanie w popularne akcje lub trendy rynkowe, nie opierając się na solidnej analizie, może prowadzić do strat lub niezadowalających wyników inwestycyjnych.
5. Niezrozumienie kosztów inwestycyjnych: Opłaty transakcyjne, prowizje i koszty zarządzania mogą znacznie wpłynąć na wynik inwestycji. Niezrozumienie tych kosztów może prowadzić do zaniżenia potencjalnych zysków lub nawet do strat.
6. Zbyt częste dokonywanie transakcji: Niektórzy inwestorzy mogą próbować "przeskakiwać" z jednej inwestycji do drugiej w poszukiwaniu zysków, ale często skutkuje to tylko zwiększeniem kosztów transakcyjnych i potencjalnymi stratami.
7. Inwestowanie bez wystarczającej wiedzy: Brak odpowiedniej wiedzy o inwestowaniu i instrumentach finansowych może prowadzić do nieprzemyślanych decyzji inwestycyjnych i strat. Edukacja finansowa i bieżące śledzenie rynku są kluczowe dla osiągnięcia sukcesu inwestycyjnego.

To już znamy masę błędów i wiemy, że warto się edukować. W takim razie, czy możesz polecić jedną książkę dla początkujących o inwestowaniu?

Chociaż jest wiele świetnych książek dla początkujących inwestorów, jedną z najbardziej polecanych i cenionych pozycji jest "Bogaty ojciec, biedny ojciec" (ang. "Rich Dad, Poor Dad") autorstwa Roberta Kiyosaki. Ta książka to klasyczne dzieło, które koncentruje się na szeroko pojętej edukacji finansowej, a nie tylko na inwestowaniu.

Książka opowiada historię autora i jego doświadczeń z dwoma ojcami – swoim biologicznym (biednym ojcem) i ojcem swojego przyjaciela (bogatym ojcem). Przez tę opowieść, Kiyosaki porusza tematy zarządzania finansami osobistymi, budowania majątku oraz różnic w podejściu do pieniędzy i inwestowania między bogatymi a biednymi.

"Bogaty ojciec, biedny ojciec" oferuje czytelnikom wartościowe lekcje na temat zarządzania pieniędzmi, inwestowania, tworzenia pasywnego dochodu i dążenia do wolności finansowej. Książka ta jest odpowiednia dla początkujących inwestorów, ponieważ jest napisana w przystępny sposób, a jej nauki można zastosować na każdym etapie życia.

Warto jednak pamiętać, że ta książka to tylko jeden z wielu dostępnych materiałów. Aby uzyskać pełniejszy obraz inwestowania i zarządzania finansami osobistymi, warto zapoznać się z innymi pozycjami, artykułami i źródłami informacji.

Czytałem tę książkę i polecam jej recenzję. Dzięki za rozmowę. Byłaś naprawdę wyjątkowym gościem "Janosika". Dzięki i dobrego inwestowania!

Dziękuję! Życzę również powodzenia w inwestowaniu i realizacji Twoich celów finansowych! Jeśli będziesz mieć pytania w przyszłości, śmiało pytaj. Chętnie pomogę!

Prawda, że pouczające? Cieszę się, że AI wie o istnieniu robodoradców i różnicach między inwestowaniem pasywnym a aktywnym. Pod argumentami za tym pierwszym podpisuję się obiema rękami. Nie rozumiem trochę odpowiedzi na pytanie lokalne kontra globalne, gdzie za tym drugim przemawia dywersyfikacja, a jednocześnie AI pisze o wyższym ryzyku. Ciekawe, czy i jak sztuczna inteligencja pomoże w edukacji finansowej, o której pisze.

Zobacz pozostałe rozmowy “Janosika”, a potem oceń, czy lepsza mądrość sztuczna czy naturalna. 😉